Kwa mujibu wa Shirika la Habari la Hawza, moja ya maswali muhimu katika elimu ya Qur’ani Tukufu ni kuhusu mbinu ya Qur’ani katika kueleza mafundisho na kutoa maelezo ya kina. Wakati mwingine swali hili huibuka: Kwa nini Qur’ani Tukufu inataja kwa uwazi majina ya baadhi ya manabii, lakini haijataja majina ya Maimamu Maasumīn (as)? Je, hili linaashiria tofauti ya daraja la umuhimu? Au kuna hekima nyingine ndani ya jambo hili?

Ili kuchunguza mada hii, tumefanya mahojiano na Hujjatul-Islam wal-Muslimīn Ridhā Pūrasmāʿīl, mtaalamu wa kujibu maswali ya kidini, ambayo tunakuleteeni hapa chini.

Swali:
Kwanza, tunakushukuru kwa kutupa muda wako. Kwa mtazamo wako, kwa nini Qur’ani Tukufu imetaja majina ya baadhi ya manabii kwa uwazi, lakini haijataja majina ya Maimamu Maasumīn (as)?

Jawabu:

Bismillāhir-Rahmānir-Rahīm.

Jibu la suala hili linaweza kufahamika kwa kiasi fulani tukizingatia asili ya Qur’ani, sifa za ufunuo wake, na walengwa wa ujumbe wake. Qur’ani ni Kitabu cha uongofu — kitabu cha mwisho cha mbinguni kilichoteremshwa kwa Mtume wa mwisho. Kwa hivyo, ni lazima ndani yake kuwepo yale yote yanayohitajika kwa ajili ya uongofu wa wanadamu katika zama zote na sehemu zote.

Hata hivyo, Qur’ani haijajifunga ndani yake kwa kutoa maelezo ya kina ya mambo yote yanayohitajika kwa uongofu. Haijasema kwamba kila jambo litapatikana ndani yake kwa maelezo ya mwisho kiasi kwamba watu hawatahitaji tena maelezo, tafsiri na ufafanuzi wa Mtume (s.a.w.w.).

Kinyume chake, Qur’ani inamtambulisha Mtume kuwa ndiye mfasiri na muelekezaji wake. Ndani ya mfumo huu, baadhi ya masuala yameelezwa kwa kina, na mengine yameachwa katika mfumo wa jumla bila kuingia katika undani. Hii inahusu mambo ya itikadi, maadili, na hukumu za kifiqhi.

Kwa mfano:
Katika hukumu za kifiqhi, tuchukulie swala: Qur’ani imesisitiza mara nyingi juu ya umuhimu wa swala, lakini haijatoa maelezo ya kina kuhusu namna ya kuswali.

Katika maadili, Qur’ani wakati mwingine inataja kwa kina baadhi ya masuala madogo ya kimaadili, lakini haiwezi kuwa na kanuni moja ya kwamba kila jambo muhimu lazima litajwe kwa jina au kwa undani.

Kwa hivyo, hakuna kanuni thabiti ndani ya Qur’ani kwamba masuala yenye umuhimu mkubwa lazima yatolewe mifano ya wazi na majina, na yale yasiyo na umuhimu mkubwa yaachwe kwa Mtume. Qur’ani haina mantiki ya namna hiyo. Vivyo hivyo, haiwezekani kuweka mfumo wa kijumla wa kujua ni kwa vigezo gani Qur’ani imeamua kutoa undani katika baadhi ya mambo na kuacha mengine.

Cha muhimu kufahamu ni kwamba Qur’ani imeeleza baadhi ya mambo kwa ujumla, na mengine kwa undani.

Pia, dai kwamba Qur’ani imetaja majina ya manabii wote si sahihi. Kuna manabii wengi ambao majina yao hayajatajwa katika Qur’ani. Na hata katika kutaja majina ya manabii, idadi ya kutajwa haionyeshi kiwango cha umuhimu.

Kwa mfano:
Jina la Mtume Muhammad (s.a.w.w.) limetajwa mara nne tu katika Qur’ani. Wakati huo huo, jina la Nabii Mūsā (a.s.) limetajwa zaidi ya mara ishirini.

Hii inaonyesha kwamba kutajwa kwa majina hakuhusiani na umuhimu wa kiutu au kidaraja, bali ni njia ya kuelekeza uongofu iliyokusudiwa. Kwa mfano, hadithi ya Nabii Mūsā (a.s.) inahusiana sana na mafunzo ya uongofu katika nyakati tofauti, hivyo imetajwa kwa namna nyingi katika sehemu mbalimbali za Qur’ani.

Kuhusu suala la Imāmah, Qur’ani imeeleza kwa uwazi misingi ya Imāmah, sifa za Imām, masharti ya Imāmah, vigezo vya Imām, na wajibu wake katika aya nyingi.

Kwa maelezo zaidi, unaweza kurejea kwenye kitabu kiitwacho “Nusūs al-Imāmah fi al-Qur’ān” cha Āyatullāh Shaykh Muhsin Arākī, ambacho kimekusanya aya zote zinazohusiana na Imāmah na kuchambua sifa na dalili za kiqur’ani kuhusu Imām. Pia kuna kazi nyingine nyingi katika mada hii.

Kwa ufupi:
Qur’ani imetoa misingi ya jumla kuhusiana na Imāmah, na haikuingia katika kutaja majina ya watu binafsi, kuna baadhi ya wanazuoni wametoa hekima ya jambo hili.
Kwa mfano, Marehemu ʿAllāmah ʿAskarī anaamini kwamba Qur’ani imeteremshwa kwa namna ambayo, pamoja na kutoa zana zote za uongofu, pia imehifadhiwa na kulindwa dhidi ya tahrīf (upotoshaji). Ulinzi huu haujafanywa kwa njia ya muujiza wa kulazimisha, bali umo ndani ya muundo na mbinu ya ufunuo wenyewe, kiasi kwamba Qur’ani imekuwa isiyoharibika.

Mtindo wa Uteremsho wa Qur’ani, Maudhui yake, na Njia za Kuhifadhiwa Kwake, Umeifanya Qur’ani Kutosahaulika na Kutochafuliwa

Mtindo wa uteremsho wa Qur’ani, maudhui yake, na namna ilivyohifadhiwa na kuenezwa kupitia:

1- Tilawa ya Mtume (s.a.w.w.) mwenyewe,

2- Kuhifadhiwa na Maswahaba,

3-  kuandikwa na waandishi wa Qur’ani,

vyote hivi kwa pamoja vimeifanya Qur’ani iwe isiyoharibika wala kupotoshwa. Zaidi ya hayo, maudhui ya Qur’ani yamepangwa kwa namna ambayo hayatoi mazingira ya migogoro mikubwa ya msingi wala misukumo ya kina ya kuipotosha.

Kama majina ya Maimamu (as) yangekuwa yameelezwa waziwazi ndani ya Qur’ani, huenda hilo lingezua vichocheo vya kupotosha Qur’ani. Hii ni hekima mojawapo ya kiuwezekano — yaani, huenda Qur’ani kwa sababu hiyo haikutoa majina na maelezo ya kina kuhusu Imāmah.

Hata hivyo, kama ilivyotajwa awali, haiwezekani kuweka kanuni au mfumo wa jumla unaobainisha kigezo cha Qur’ani katika kuamua ni lini itoe maelezo ya kina na lini ibaki katika hali ya ujumla.

Dai la kwamba: “Kama jambo fulani halipo ndani ya Qur’ani, basi halina uhalisia”, linavunjwa na mifano mingi ya kinyume chake. Kuna mafundisho mengi ya kifiqhi na kiitikadi ambayo Waislamu wa Shia na Sunni wote wameyakubali, lakini hayajatajwa kwa uwazi wa moja kwa moja ndani ya Qur’ani.

Kwa hiyo, kutokuwepo kwa jambo fulani ndani ya Qur’ani kwa namna mahsusi na ya kina hakumaanishi kwamba jambo hilo si sahihi au halina uhalisia.

Baada ya kubatilisha hoja hiyo, tunageukia vyanzo vingine vya uthibitisho kama vile:

1- Aql (akili),

2- Riwaya sahihi,

3- vyanzo vya kuaminika, ambavyo kwa kupitia ushahidi wake, uhalisia wa Ahlul-Bayt (as) na Imāmah katika maana ya wazi na ya kipekee unathibitishwa kwa dalili kamili.